پاسخ به سوالات متداول

هر فعالیتی که صوت یا تصاویر متحرک یا داده‌های همراه با آن‌ها را از طریق شبکه‌های ارتباط الکترونیک و با رعایت تمامی شروط زیر پخش یا منتشر کند، مصداق رسانه صوت و تصویر فراگیر است:

*در محدوده صلاحیت قضایی جمهوری اسلامی ایران قرار گیرد.

*دارای قابلیت دسترسی برای عموم باشد.

*خدمت به شکل موثر ارائه شود.

*امکان «گزینش» یا «سازماندهی» محتوا توسط ارائه دهنده خدمت وجود داشته باشد؛ و

*بخش ویژه‌ای از خدمت را برای ارائه صوت و تصویر متمایز یا بر انتشار محتوای صوت و تصویر به نحوی تمرکز کند که عرفاً رسانه را «ارائه‌دهنده صوت و تصویر» معرفی نماید.

 توضیح: خدمتی موثر است که انجام آن متضمن منفعت باشد یا محتوا به‌صورت مستمر و مداوم در خدمت منتشر شود.

پاسخ: الزامات فعالیت متقاضیان دریافت مجوز براساس نوع خدمت و فعالیت مورد تقاضا، از طریق سامانه جامع مجوزدهی به ایشان اعلام می‌شود.

پاسخ: وجود ضوابط واحد برای تنظیم‌گری محتوای صوت و تصویر فراگیر ضروری بوده و ساترا لازم می‌داند طی فرایندی مشارکتی، به ضوابط و مقرراتی واحد برای انتشار صوت و تصویر فراگیر دست پیدا کند. با این وجود، در شرایط فعلی و در چارچوب تنظیم‌گری مشارکتی، ساترا پروانه‌های نمایش صادرشده از سوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی را کافی می‌داند.

پاسخ: ساترا با درک فضای گسترده و بازیگران متکثر فضای مجازی، نظارت مستقیم بر تمام محتوای صوت و تصویر فراگیر را غیرعقلایی و غیرعملی می‌داند. لذا این سازمان با وضع ضوابط و مقررات در حوزه‌های مختلف نظیر حریم خصوصی، رده‌بندی سنی، صیانت از گروه‌های مورد حمایت و آسیب‌پذیر نظیر کودکان و معلولین و سایر زمینه‌ها، از طریق آموزش و توانمندسازی رسانه‌ها نقش ایشان را در دروازه‌بانی محتوا به رسمیت شناخته و مداخله ساترا در ممیزی محتوا غالبا پسینی خواهد بود.

بدیهی است فعالین صوت و تصویر فراگیر مکلف به رعایت قوانین و مقررات جاری کشور درخصوص الزامات انتشار محتوا خواهند بود.

پاسخ: صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران یک برودکستر عمومی با روابط مشخص سازمانی بوده و مداخله مدیران شبکه‌ها در خصوص انتشار یا توقف انتشار محتوای شبکه‌های تلویزیونی در چارچوب اداری و مستقیم تعریف شده است؛ لذا این امر قابل تعمیم به رسانه‌های صوت و تصویر فضای مجازی نبوده و مداخله ساترا در محتوای رسانه‌ها براساس سازوکارهای تنظیم‌گرانه تعریف شده است.

پاسخ: ساترا به عنوان نهاد تنظیم‌گر، صرفا در صورت وصول شکایت در این زمینه مداخله خواهد کرد.

پاسخ: با استناد به متن نظریه تفسیری شورای محترم نگهبان در مورخه ۱۰/۷/۱۳۷۹ بر اصول چهل و چهارم و یکصد و هفتاد و پنجم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران اصلاحی سال ۱۳۶۸، ماده (۷) قانون اساسنامه سازمان صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران مصوب سال ۱۳۶۲، بند (۲) ابلاغیه رهبر معظم انقلاب (حفظه‌الله) در شهریور سال ۱۳۹۴ و بند (۸) قسمت «و» فهرست مصادیق مجرمانه موضوع ماده ۷۵۱ قانون مجازات اسلامی اصلاحی سال ۱۳۹۴، سازمان صداوسیما با هدف نظام‌مندسازی فعالیت‌های مرتبط با صوت و تصویر فراگیر در فضای مجازی و شکل‌دهی صنعت در این حوزه اقدام به تأسیس «سازمان تنظیم مقررات صوت و تصویر فراگیر در فضای مجازی» نموده و حرکت فعالانه این سازمان در پیوست حکم انتصاب رئیس سازمان صداوسیما و همچنین در دیدار اعضای شورای عالی فضای مجازی با رهبر معظم انقلاب (دامت توفیقاته) در مورخ ۳/۱۱/۱۳۹۶ و نیز دیدار برخی مدیران رسانه ملی با معظم‌له در تاریخ ۲۷/۱/۱۳۹۷ از طرف ایشان یادآوری شده و کراراً توسط مسئولین محترم دفترشان مطالبه شده است.

پاسخ – بخش اول: مقررات‌گذاری نهاد تنظیم‌گر صوت و تصویر فراگیر، براساس درک شرایط و در راستای تحقق مصالح عمومی حاکم بر صنعت صوت و تصویر فراگیر خواهد بود. در همین راستا در صورت وجود ضرورتی مبنی بر وضع مقررات جدید یا تغییر مقررات موجود، اقدامات لازم وفق سازوکار مقررات‌گذاری در ساترا انجام شده و براساس مصوبات کمیسیون عالی ابلاغ خواهد شد و برای تمامی فعالان لازم‌الاجرا خواهد بود. لازم به یادآوری است از آن‌‌جا که روابط تنظیم‌گر با مشمولین مقررات متفاوت از رابطه طرفین قرارداد -که ملزم به رعایت مفاد قرارداد در طول مدت قرارداد هستند- است، امکان بازبینی و اصلاح مقررات وفق سازوکارهای مشخص همواره وجود خواهد داشت.

پاسخ – بخش دوم: مقررات این سازمان بر اساس مصوبات کمیسیون عالی تنظیم مقررات صوت و تصویر فراگیر تدوین و ابلاغ می‌شود. بر همین اساس، وفق فرایندهای تدوین شده این سازمان، نظرات فعالان و ذینفعان صوت و تصویر فراگیر در مقاطع مختلف به شرح زیر قابل اعمال خواهد بود:

*مشارکت فعالان در فرایند طراحی و تدوین پیش‌نویس مقررات

*امکان یک بار درخواست بازنگری مقررات پس از تدوین پیش‌نویس و پیش از ارجاع به کمیسیون عالی برای طی مراحل تصویب و ابلاغ مقررات

*امکان شرکت نماینده نهاد خودتنظیم‌گر (نماینده فعالان دارای مجوز) در کمیسیون عالی تنظیم مقررات صوت و تصویر فراگیر

*امکان طرح دعوی نسبت به مصوبات و مقررات ابلاغی کمیسیون عالی تنظیم مقررات صوت و تصویر فراگیر در دیوان عدالت اداری.

پاسخ: فعالان صوت و تصویر فراگیر همانند سایر فعالان و کسب و کارهای موجود در کشور حسب مورد، نیازمند تعامل سازنده با نهادهای حاکمیتی هستند. ساترا نیز با درک لزوم وحدت و همگرایی تنظیم‌گری تلاش خواهد کرد ضمن رفع تعارضات احتمالی، از پاسخگویی رسانه‌ها به مراجع متعدد کاسته و عملا زمینه را برای فعالیت نظام‌مند رسانه‌ها از طریق کاهش پیچیدگی و تعارض مداخلات نهادهای حاکمیتی فراهم کند.

لازم به ذکر است که در قوانین و دستورالعمل‌های مختلفی به طور خاص به صلاحیت‌های وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی اشاره شده است. مهمترین این اسناد «آئین‌نامه ساماندهی و توسعه رسانه‌ها و فعالیت‌های دیجیتال» است که در سال ۱۳۹۵ در قالب الحاق ماده (۲۴) به آن آئین‌نامه توسط هیأت محترم وزیران، «صوت و تصویر فراگیر» از شمول آن مقررات «مستثنی» شده است. علاوه بر آن، تصمیم ابلاغ شده به وزیر محترم فرهنگ و ارشاد اسلامی در جلسات ۳/۱۱/۱۳۹۶ و ۲۷/۱/۹۷ صراحتاً به عدم ورود آن وزارتخانه به موضوع مجوزدهی به سرویس‌های اشتراک ویدئو نیز اشاره دارد.

در هر حال، با توجه به دستور مکتوب مقام معظم رهبری به رئیس محترم شورای عالی فضای مجازی در خصوص مسئولیت انحصاری سازمان صدا و سیما در تنظیم‌گری صوت و تصویر فراگیر، نیز مکاتبه شفاف دادستانی محترم کل کشور به شماره ۱۴۰/۱۳۹۸/۲۲۹۴۷/۹۰۰۰ مورخ ۹/۶/۹۸، صلاحیت ساترا در خصوص صدور مجوز قطعی بوده و سایر اختلاف نظرهای معمول میان دستگاه‌های حاکمیتی نباید در الزام قانونی رسانه‌های مذکور، جهت مراجعه و اخذ مجوز از ساترا در مهلت مقرر، ابهام ایجاد کند.

پاسخ: براساس پیش‌نویس اساسنامه نهاد تنظیم مقررات صوت و تصویر فراگیر، سیاست‌گذاری و راهبری این سازمان توسط کمیسیون عالی تنظیم مقررات صوت و تصویر فراگیر انجام خواهد شد. لذا با توجه به حضور نمایندگان نهادهای مختلف در این کمیسیون و نیز امکان نقش‌آفرینی فعالان و رسانه‌های صوت و تصویر فراگیر در تصمیمات کمیسیون عالی، ضمن درج دیدگاه‌های مختلف در مقررات‌گذاری، زمینه بروز ناپایداری در سیاست‌ها و مقررات ساترا از میان برداشته خواهد شد.

پاسخ: قیمت‌گذاری خدمات و محتوای صوت و تصویر فراگیر، باید تابع قواعد رقابت منصفانه باشد. لذا ساترا در صورت بروز چالش و نقض قواعد رقابت در این حوزه یا در صورت وصول شکایت در این زمینه، به عنوان نهاد تنظیم‌گر ورود کرده و زمینه را برای رقابت منصفانه فراهم خواهد کرد.

پاسخ: رابطه سازمان صدا و سیما به عنوان بزرگترین تولید و تأمین کننده محتوای صوت و تصویر کشور با اپراتورهای تلویزیون تعاملی (IPTV)، تابع قرارداد فی‌مابین مبنی بر در اختیار قرار دادن محتوای صوت و تصویر صدا و سیما به اپراتورهای مذکور است. بدیهی است رسانه‌ها با دریافت مجوز از ساترا وارد رابطه قراردادی نشده و نوع الزامات تنظیم‌گرانه متفاوت از الزامات ضمن قرارداد است. چرا که الزامات تنظیم‌گرانه در چارچوب مقررات تعریف می‌شوند و نیز سازوکار مشخصی برای تدوین، بازبینی و تکمیل مقررات تعریف شده است. همچنین راهکارهای تنظیم‌گرانه برای رسیدگی به تخلف از الزامات، عمدتا غیرقضایی است و عملا موجب تسهیل فعالیت دارندگان مجوز خواهد شد.